“Participatieve monitoring” houdt in dat de partijen die belang hebben bij een bepaalde beleids- of beheersmaatregel worden betrokken bij de monitoring van de effecten van die maatregel.
Participatieve monitoring
Het richt zich op nieuwe methoden om effecten van plannen en projecten te meten. Het doel van de projecten in de proeftuinen Oost en Zuid is te onderzoeken of participatieve monitoring bijdraagt aan het vertrouwen tussen partijen, de steun voor bepaalde maatregelen en uiteindelijk aan de bereidheid om mee te denken en bij te dragen aan bodem en waterbeleid. Kan een reflectief en gemeenschappelijk leerproces een brug tussen overheid en burger slaan?
Participatieve monitoring in proeftuin Zuid
In Gebiedsplan Raam, opgesteld via Mutual Gain Approach (MGA) (Susskind, 1996), met als doel in Noord-Brabant het gebied rondom de Raam te ontwikkelen, is in nauwe samenwerking met partijen uit de streek gekeken naar oplossingen diverse opgaven waaronder: 1) verdroging van natuurgebieden en 2) (grondwater)voorraadbeheer van de landbouw. Op basis van uitgebreide studie voor het GGOR (gewenst grond- en oppervlaktewaterregiem) (Gewenst Grond- en Oppervlaktewaterregime) blijkt dat een waterpeilverhoging bij de nieuwe stuw Egweg in de Raam bij Escharen en stuw Meisevoort nabij Tongelaar een geschikte oplossing is voor beide opgaven. In Gebiedsplan Raam staat omschreven dat de effecten van deze peilverhoging door middel van een participatief monitoringsproces in beeld zullen worden gebracht. In een aantal workshops met gebiedspartijen is nagedacht over de vraag hoe deze monitoring het beste kan worden georganiseerd, welke partijen daarbij zouden moeten worden betrokken, welke effecten in beeld zouden moeten worden gebracht en hoe dat zou kunnen. Daarnaast is een reeks interviews afgenomen met agrariërs, landeigenaren en terreinbeheerders in het gebied om hun wensen met betrekking tot de monitoring in beeld te brengen en om zicht te krijgen op hun bereidheid om deel te nemen aan de verzameling dan wel interpretatie van monitoringsdata. In het komende jaar wordt in gezamenlijkheid gewerkt aan het opstellen van een participatief monitoringsplan en het bepalen van de nulsituatie. In dit gebied bestaat er een grote betrokkenheid van partijen omdat een peilverhoging hun belangen direct raakt. Op termijn wordt er mogelijk een draaiboek opgesteld voor participatieve monitoring voor soortgelijke vraagstukken
Participatieve monitoring in proeftuin Oost
De pilot met participatieve monitoring in de proeftuin Oost vindt plaats in het buurtschap Stegeren. Dit buurtschap ligt tussen Ommen en Hardenberg in het Vechtdal. Het is een relatief klein gebied, met ongeveer tien grote landbouwbedrijven, enkele kleinere bedrijven en een landgoed. Vanuit Lumbricus zijn in de zomer van 2018 bij vijf agrarische bedrijven één of meerdere percelen hydrologische maatregelen uitgevoerd om te experimenteren met het controleren van de waterhuishouding op bedrijfs- en perceelsniveau. Om het effect van deze maatregelen goed te kunnen onderzoeken zal er zowel vanuit de betrokken onderzoekers als vanuit de deelnemende agrariërs informatie worden verzameld. Vanuit de onderzoekers ligt de focus van de monitoring op de effecten ten aanzien van de waterhuishouding en de waterbalans. De boeren is daarnaast gevraagd om tweewekelijks grondwaterstanden op de betreffende percelen te meten en door te geven. Daarnaast wordt aanvullende informatie verzameld ten aanzien van de bedrijfsvoering (Wanneer is / wordt er bemest / beweid / gemaaid /beregend? etc. Wat zijn overige opvallende zaken (langer groen, minder plasvorming, meer opbrengst, kwaliteit van de zode, etc.)) en wordt waar mogelijk ook informatie verzameld over de (Droge stof) opbrengsten. Voor de participatieve monitoring is door het Waterschap een speciale App-groep aangemaakt met daarin ondernemers, onderzoekers en medewerkers van het waterschap. Deze App-groep wordt gebruikt om regelmatig de grondwaterstanden door te geven (en daar aan te helpen herinneren) en andere opvallende zaken met betrekking tot de maatregelen te kunnen delen. Daarnaast zal er 2-3 x / jaar een bijeenkomst worden georganiseerd waarbij de deelnemers aan de monitoring, bij voorkeur op locatie, bij elkaar komen om ervaringen en inzichten met betrekking tot de monitoring van de maatregelen uit te wisselen. Daarbij zal zowel kennis vanuit de onderzoekers en het waterschap als vanuit de ondernemers worden ingebracht. Om de kennis en ervaring gedurende het traject te verzamelen en vast te houden wordt de ondernemers gevraagd een eenvoudig logboek bij te houden.
