Hoe kun je het reguliere (maai)beheer van beken en kleine rivieren zo inrichten, dat je zowel de natuur als de waterbeheersing een goede dienst bewijst? Deltares-onderzoeker Ellis Penning doet er binnen het Lumbricus thema 'Boeiende Beekdalen' onderzoek naar. Peilen & Vegetatie heet haar onderzoek.
Beken en kleine rivieren zijn in ons land lang beschouwd als veredelde afvoergoten om snel voldoende water af te voeren, zeker bij hevige regenval. Met de komst van de Kaderrichtlijn Water is dat veranderd. Beken zijn sindsdien gelukkig ook weer natuur. En daar horen waterplanten bij. Maar dat niet alleen. "Die planten zorgen tegelijkertijd voor een leefomgeving waarin vissen, libellen en andere beek- en beekgebonden dieren kunnen gedijen," aldus Ellis Penning.
Diezelfde watervegetatie kan op zijn beurt de waterafvoer weer blokkeren. Zo houden waterkwaliteit en waterkwantiteit elkaar in de houdgreep. Vandaar dat waterschappen vaak voorzichtig zijn met beekvegetatie. Ze maaien vaak liever een keer te veel dan te weinig. Ellis Penning zoekt naar een uitweg: "Wij proberen de variatie in ruimte en tijd van vegetatieontwikkeling goed in kaart te brengen en in de gaten te houden. Een beek staat natuurlijk niet het hele jaar vol waterplanten. Het idee is dat je alleen maait, als het nodig is om de afgesproken afvoercapaciteit te waarborgen. We werken daarvoor nu aan een model dat waterbeheerders concrete en objectieve handvatten geeft. "
Volgens Ellis zijn veel waterbeheerders enthousiast over het idee om meer 'maai-maatwerk' te leveren. Andere zijn terughoudender omdat ze zich afvragen of het praktisch uitvoerbaar is. Bovendien zal niet iedere boer direct enthousiast worden als hij meer dan de gebruikelijke hoeveelheid vegetatie in de beek ziet staan. Penning: "Het is daarom belangrijk dat waterbeheerders, van veldmedewerker tot bestuurder, goed het maaiverhaal kunnen vertellen. Als we erin slagen om een praktisch model te maken, kan een waterschap op basis van objectieve informatie bepalen of, en zo ja: waar en wanneer er gemaaid wordt. Op die manier maak je de best mogelijke afweging tussen waterkwaliteit en waterafvoer. En dat zonder dat het veel meer geld kost, dan nu. Dat is een prachtige uitdaging voor ons als onderzoekers."
