De afgelopen jaren zijn er meerdere periodes van droogte geweest. Vaak in de zomer, maar dit jaar is er nu al, vroeg in het seizoen, sprake van een neerslagtekort en lage grondwaterstanden. Deze droogte maakt goed duidelijk waarom een programma als Lumbricus hard nodig is: we onderzoeken op verschillende locaties waar mogelijke oplossingen liggen.
Proef op agrarisch land
In de proeftuinen Zuid en Oost worden, in samenwerking met onder meer agrariërs, veldproeven gedaan met innovatieve systemen voor aanvoer en afvoer van water. Zo loopt vanaf 2017 in het Noord-Limburgse America, onder begeleiding van KnowH2O en KWR, een proef met subirrigatie (‘omgekeerde drainage’, waarmee water wordt geïnfiltreerd en de grondwaterstand en het bodemvochtgehalte wordt verhoogd) op het land van een plaatselijke boer. Een deel van het proefperceel is in tweeën gesplitst: op de ene helft is een systeem voor subirrigatie aangelegd, op het andere deel niet. Beide percelen worden verder exact hetzelfde behandeld. De benodigde hoeveelheid water die het irrigatiesysteem in het land brengt, wordt bepaald met behulp van een vlotter in de regelput van het systeem.
Groener en hoger gras
Onderzoeker Janine de Wit van KWR bezocht deze boer onlangs: “Hij is enthousiast; het deel dat is voorzien van subirrigatie doet het beduidend beter. Het gras is er groener en hij kan het vaker maaien. De gewasopbrengst was in 2018 hoger. Het perceel met subirrigatie was groener dan het perceel zonder subirrigatie.
Direct bij de wortels
Hoopgevende resultaten dus, maar Janine wijst erop dat meer onderzoek nodig is. “Op deze specifieke locatie op een hoge zandgrond werkt het goed, maar we moeten goed onderbouwen wat de randvoorwaarden zijn voor succesvolle toepassing voor zowel losse percelen, als voor het hele watersysteem. Hoe groot moet de weerstand in de ondergrond zijn om te voorkomen dat water te snel wegzakt? En welke bronnen van water kunnen het beste worden gebruikt om de druk op het regionale watersysteem te verlichten? Feit is wel dat, in tegenstelling tot beregening, bij subirrigatie geen water via verwaaiing en interceptie verloren gaat. Het water komt direct bij de wortels van het gewas terecht en het water dat niet gebruikt wordt door de plant, vult het grondwater aan. Zulke inzichten zijn belangrijk.”
Stap vooruit in Stegeren
Om meer onderzoeksresultaten te verkrijgen zijn onder andere eind 2018 in Stegeren, Overijssel, ook op hoge zandgronden, bij vijf agrariërs proeflocaties ingericht. Er wordt gebruik gemaakt van oppervlaktewater; in America is dat grondwater. Nieuw is dat er gebruik wordt gemaakt van online meetgegevens van de vochtvoorziening in percelen en de weersverwachting om het systeem, met wateraanvoer- en afvoer, automatisch aan te sturen. Zo wordt water vastgehouden en aangevuld wanneer dat nodig is. Als wateroverlast dreigt, kan tijdig ruimte worden gemaakt door juist water af te voeren.
Bouwstenen voor toekomst
De onderzoeken binnen Lumbricus geven nieuwe inzichten en een zetje in de goede richting. Resultaten bieden bouwstenen voor de toekomstige inrichting van ons landschap, waarbij we water kunnen vasthouden, grondwater actief kunnen aanvullen, en alleen indien nodig ook water kunnen afvoeren. En dat is heel hard nodig met de structurele droogte.
