Op de interne kennisdelingsdag op 5 oktober kwamen alle inhoudelijke betrokkenen (wetenschappers, adviseurs, thematrekkers, proeftuin coördinatoren, etc.) bij elkaar. We waren op bezoek in proeftuin Zuid, op Landgoed de Barendonk in de Raamvallei. Het doel van de dag was om iedereen over het totale programma te informeren en de bestaande verbanden tussen de thema’s en proeftuinen te versterken en nieuwe verbanden te identificeren. Natuurlijk zijn ook de collegiale banden aangehaald.
In de eerste ronde fristen we het geheugen weer even op; aan de hand van 7 posters werd de kern van de 4 thema’s, de 3 proeftuinen gepresenteerd. Nadien splitste men zich op in 5 groepen. Elke groep kreeg bij elk van de 7 posters 10 minuten. In die 10 minuten is er steeds gezocht naar verbindingen, nieuwe kansen en aanscherpingen. Deze zijn doormiddel van post-its op de posters geplakt.
Tijdens de lunch kregen we bezoek van wethouder Jos van den Boogaart (Gemeente Mill & St. Hubert), die kort maar enthousiast sprak over de historie van het gebied waar we waren en de balans tussen natuur en landbouw in het gebied de Raamvallei. Na de lunch ging de groep in tweeën uiteen. Eén groep ging richting de nabijgelegen boerderij waar door de ondernemer kort iets verteld werd over de ondernemen in het gebied. Aan de hand van 2 proefkuilen en bodemcondititie beoordelingen op een recent vernieuwd graslandperceel en oud graslandperceel, werd gesproken tussen de eigenaar en de aanwezigen. In het onderzoek van Lumbricus naar de toestand van het gebied, zijn ook profielkuilen gegraven bij 15 ondernemers. Er is gesproken over bodemproblemen, de mogelijke oplossingen hiervoor, bodembeheer en natuurlijk ook de rol van wormen en ander bodemleven.
De tweede groep ging op pad met twee ecologen van Aa en Maas die betrokken zijn bij beekdalinrichting in het gebied en met Herman Wijdeven (oud agrarisch ondernemer, landschapsschilder en bestuurder bij een agrarische natuurvereniging). Tijdens de wandeling werd er veel over governance gesproken; hoe managen we landbouw en natuur? Wie is er verantwoordelijk voor wat? Wie zijn de trekkers van nieuwe ideeën en denkwijzen in de landbouw? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat er ruimte is voor zowel natuur als landbouw? Welke rol speelt de agrarische natuurvereniging in het toekomstig beheer van het beekdal? Complexe vragen waarop meerdere antwoorden zijn gegeven, waaronder ‘werk samen met diegenen die bereidt zijn hun nek uit te steken voor verandering.’
Na de lunch ging het post-its plakken verder. Aan de hand van de gesprekken buiten zijn er nieuwe ideeën opgeplakt en was er ruimte om dieper de inhoud in te duiken en gedachten verder uit te werken.
Als afsluiter werden enkele belangrijke punten benadrukt. Zo accentueerde Rob Ruijtenberg nogmaals het belang van het vastleggen van de vergaarde kennis binnen Lumbricus (in de vorm van een integraal Lumbricus-vademecum voor projectleiders en gebiedsbeheerder) en het belang van communicatie rondom de activiteiten van het kennisprogramma. Peter van den Akker haakte daar op aan: ‘Hoe komt het leren intern het beste tot stand? Hoe blijven we elkaar vinden en van elkaar leren?’; een vraagstuk waar hij zich als projectleider mee bezig houdt. Frank van der Bolt benoemde in dat kader het belang van ‘joint fact finding’ ook tussen de proeftuinen. Wim Wassink en Timo Kroon gaven aan meer aandacht te willen besteden aan het koppelen van de verschillende modellen binnen het kennisprogramma. Timo benadrukte een nieuwe kans voor modellering van erosie en sedimentatie. Mirjam Hack-ten Broeke was benieuwd naar de effecten van het veranderende klimaat op de bodem.
Kortom, het was een geslaagde bijeenkomst. Het is nu aan de proeftuincoördinatoren en de thematrekkers om de vergaarde inzichten over verbanden en ideeën verder uit te werken en deze te gebruiken bij het actueel houden van het programma. Het kennisprogramma Lumbricus is en blijft een ‘work in progress’ dat steeds sterker wordt naarmate we er aandacht aan blijven besteden, elkaar scherp houden en blijven samenwerken.
